Lịch sử hình thành và sự phát triển của đá Mosaic từ thời xa xưa (Phần 1)

Phần 1: Đá Mosaic trong thế giới cổ đại

Lịch sử của đá Mosaic có từ 4.000 năm trở lên, với việc sử dụng một đồ vật hình nón được làm bằng đất nung rồi gắn lên nền để trang trí. Vào thế kỷ thứ tám trước Công nguyên, đã có những con đường lát đá cuội, sử dụng những viên đá có màu khác nhau để tạo ra các hoa văn, mặc dù những thứ này có xu hướng trang trí mà không có cấu trúc. Trong thế kỷ thứ tư trước Công nguyên, người Hy Lạp đã nâng kỹ thuật sử dụng đá cuội thành một hình thức nghệ thuật, với các mô hình thiết kế tinh tế và các cảnh mô tả chi tiết về con người và động vật.

Vào năm 200 trước Công nguyên, các vật dùng để khảm được sản xuất và đã được sử dụng để cung cấp thêm chi tiết và màu sắc cho các tác phẩm. Sử dụng những vật để khảm nhỏ, đôi khi chỉ có kích thước vài milimet, có nghĩa là tranh khảm có thể bắt chước y nguyên các bức tranh. Nhiều bức tranh khảm được bảo quản và còn tồn tại cho đến tận bây giờ, ví dụ, Pompeii là tác phẩm của các nghệ sĩ Hy Lạp.

Bức tranh khảm ở đây cho thấy vị thần Hải Vương với Amphitrite (bên phải) đang ở Herculaneum tại Ý. Đó là một bức tường khảm sử dụng các mảnh thủy tinh để cho màu sắc sống động và phản chiếu ánh sáng. Chúng thường không phù hợp để khảm sàn. Ở đây, vật để khảm chủ yếu là những khối đá cẩm thạch nhỏ hoặc đá khác. Đôi khi các mảnh gốm, như đất nung, hoặc gạch được sử dụng để cung cấp một loạt các màu sắc.

Sự mở rộng của Đế chế La Mã đã đưa đá mosaic đi xa hơn, mặc dù trình độ kỹ năng và nghệ thuật đã bị pha loãng đi. Nếu bạn so sánh tranh khảm đá mosaic từ thời La Mã với người Ý, bạn sẽ nhận thấy rằng các bức tranh của Anh trông đơn giản hơn trong thiết kế và ít hoàn thiện về kỹ thuật. Các đối tượng điển hình của La Mã là những cảnh tôn vinh các vị thần, chủ đề trong nước và thiết kế hình học của họ. Hiệu ứng đường viền dây đan xen ở đây được gọi là “guilloche” (hình trang trí bằng đường vắt chéo chạm trổ).

Nghệ thuật khảm đá mosaic của các đế quốc La Mã phương Đông

Với sự trỗi dậy của các đế quốc La Mã phương Đông từ thế kỷ thứ 5 trở đi, Byzantium (nay là Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ) đã sáng tạo ra loại hình nghệ thuật khảm đá mosaic mang những đặc điểm mới. Chúng bao gồm những ảnh hưởng phương Đông trong phong cách và việc sử dụng các vật để khảm như thủy tinh coban, được sản xuất ở miền bắc nước Ý. Chúng được làm từ những tấm kính dày. Thủy tinh coban có bề mặt gồ ghề và chứa bọt khí nhỏ. Chúng đôi khi được hỗ trợ với lá bạc hoặc vàng để phản chiếu.

Trong khi khảm đá mosaic ở La Mã chủ yếu được sử dụng làm sàn nhà thì ở phương Đông chuyên bao phủ các bức tường và trần nhà. Thủy tinh coban cho phép ánh sáng phản xạ và khúc xạ trong kính. Ngoài ra, chúng được đặt ở các góc nhỏ so với tường, để chúng bắt được ánh sáng theo những cách khác nhau. Những vật dùng để khảm màu vàng sẽ lấp lánh khi người xem di chuyển xung quanh tòa nhà.

Nghệ thuật khảm đá mosaic của Hồi giáo

Ở phía tây châu Âu, người Moors là nhóm dân số trong lịch sử bao gồm người Berber, người châu Phi da đen, người Ả Rập có nguồn gốc Bắc Phi, những nhóm người này đã chinh phục và xâm chiếm bán đảo Iberia trong gần 800 năm. Họ đã mang nghệ thuật khảm đá mosaic phong cách Hồi giáo vào bán đảo Iberian vào thế kỷ thứ 8, trong khi những nơi khác trong thế giới Hồi giáo thì đá, thủy tinh và gốm đều được sử dụng trong tranh khảm. Trái ngược với những biểu tượng tượng trưng trong nghệ thuật khảm đá mosaic của các đế quốc La Mã phương Đông, họa tiết Hồi giáo chủ yếu là hình học và toán học. Ở các nước Ả Rập, một phong cách trang trí đặc biệt gọi là “Zillij” sử dụng các vật được khảm bằng gốm nhiều hình thù khác nhau được gia công thêm bằng tay để cho phép chúng khớp với nhau một cách hoàn hảo để che phủ một bề mặt.

>>> Tham khảo thêm: Lịch sử hình thành và sự phát triển của đá Mosaic từ thời xa xưa (Phần 2)